بررسی فقهی و حقوقی اشتباه در موضوع عقد

چکیده

مقدمه

فصل اول کلیات

تعریف و تقسیم بندی اشتباه

تعریف اشتباه و تفاوت آن با واژه های مشابه

تعریف اشتباه

تعریف اشتباه در لغت

تعریف اشتباه در اصطلاح حقوقدانان

تفاوت اشتباه با مفاهیم مشابه

تفاوت اشتباه با خطا تفاوت اشتباه با جهل

تفاوت اشتباه با سهو

تقسیم بندی اشتباه

تقسیم بندی اشتباه به اعتبار متعلق آن

اشتباه موضوعی

اشتباه حکمی(حقوقی)

تقسیم بندی اشتباه به اعتبار کیفیت تحقق آن در ذهن

شبهه مصداقی شبهه مفهومی

تقسیم بندی اشتباه به اعتبار میزان تأثیر آن در عمل حقوقی

اشتباه مانع

اشتباه معیوب کننده رضا

اشتباه بی اثر

کیفیت تأثیر اشتباه در موضوع با اراده

تحلیل عناصر اراده

مرحله تصور یا ادراک

تدبر

میل نفس

قصد

قصد و رضا

کدامیک از مراحل اراده تحت اصابت اشتباه قرار می گیرد؟

بررسی اراده باطنی و ظاهری

اراده باطنی و ظاهری در فقه امامیه

دلایل طرفداران اراده باطنی

اراده باطنی و ظاهری در قانون مدنی

بررسی اشتباه در اراده ظاهری

اشتباه در بیان اراده

اشتباه در انتقال اراده

مبنای اشتباه در موضوع مورد معامله

اشتباه ناشی از توهم خود شخص

اشتباه ناشی از تدلیس غیر

مفهوم اشتباه ناشی از تدلیس در موضوع قرارداد

ارکان اشتباه ناشی از تدلیس در موضوع

انجام عملیات (عنصر مادی)

قصد فریب (عنصر معنوی)

تعریف موضوع مورد معامله اقسام و شرایط آن

تعریف موضوع مورد معامله

موضوع مورد معامله در فقه

موضوع مورد معامله در حقوق ایران

نظریات مختلف در رابطه با موضوع مورد معامله

نظریه قصد مشترک متعاملین

نظریه عرفی بودن

نظریه مختلط

نظریه هویت موضوع

اقسام و شرایط موضوع مورد معامله

اقسام موضوع مورد معامله

تقسیم مورد معامله از حیث ماهیت

مورد معامله ممکن است عین باشد

عمل مورد معامله

تحقق تعهد یا سقوط تعهد

تقسیم مورد معامله از جهت وضعیت منطقی (کلی و جزئی بودن)

تقسیم مورد معامله از حیث خصوصیات نوعی و شخصی(مثلی یا قیمی بودن)

شرایط موضوع مورد معامله

تاریخچه اشتباه در معاملات

اشتباه در معاملات در حقوق رم

دیدگاه مشائیون

دیدگاه رواقیون

اشتباه در معاملات در حقوق فرانسه

اشتباه در معاملات در فقه امامیه

اشتباه در معاملات در قانون مدنی ایران

فصل دوم قلمرو اشتباه در موضوع قرارداد

اشتباه در موضوع

نظریه نوعی

نقد نظریه

نظریه شخصی

نقد نظریه

بررسی نظریه شخصی محض

تعارض نظریه شخصی با اصل ثبوت در قراردادها

تعارض نظریه شخصی با شرایط اساسی صحت قرارداد

تعارض نظریه شخصی با اصل تنجیز در قراردادها

نظریه مختلط

نقد نظریه

حقوق اسلام

اشتباه در اوصاف جوهری موضوع

فقه امامیه

فقه اهل سنت

اشتباه در هویت موضوع

حقوق ایران

حقوق فرانسه

اشتباه در وصف موضوع

اشتباه در وصف کیفی موضوع

اشتباه در وصف مذکور موضوع

اشتباه در وصف ضمنی موضوع(غیر مذکور)

اشتباه در وصف ضمنی عرفی

اشتباه در وصف ضمنی سلامت موضوع

اشتباه در وصف ضمنی تساوی ارزش دو موضوع

اشتباه در وصف ضمنی طرفینی

اشتباه در وصف کمّی موضوع

شرایط تأثیر اشتباه در موضوع قرارداد

اشتباه در علت عمده عقد یا اشتباه اساسی

اشتباه در قلمرو تراضی باشد

نظریه اشتباه مشترک

دلایل پیروان نظریه اشتباه مشترک

نظریه اشتباه مشترک پشتوانه اصل ثبوت در قراردادهاست

نظریه اشتباه مشترک با عدالت همراه است

دلایل مخالفان نظریه اشتباه مشترک

نظریه اشتباه مشترک با منطق سازگارنیست

نظریه اشتباه مشترک با عدالت همراه نیست

نظریه اشتباه فردی تعارضی با اصل ثبوت در قراردادها ندارد

فصل سوم اشتباه های موجب خیار فسخ

اشتباه های موجب خیار فسخ

مبنای اشتباههای موجب خیار فسخ

توجیه خیار فسخ بر مبنای نظریه اشتباه

اشتباه در اوصاف عرفی(فرعی)

فصل چهارم اثرحقوقی اشتباه در موضوع قرارداد

اثر حقوقی اشتباه در موضوع

اثر حقوقی اشتباه در اوصاف جوهری موضوع در حقوق اسلام و ایران

اثر حقوقی اشتباه در اوصاف جوهری در کل قرارداد

نظر عدم نفوذ

طرح نظر عدم نفوذ

بررسی نظر عدم نفوذ

نظر بطلان

حقوق اسلام

فقه امامیه

دوم حقوق ایران

اثر حقوقی اشتباه در اوصاف جوهری در بعض قرارداد

مقدار موضوع قرارداد کمتر از میزان مقرر است

اجزای موضوع قرارداد از نظر ارزش مساوی هستند

دلیل عرفی(بر بطلان بعض)

دلیل اداره عقود از جانب شارع (بر بطلان بعض)

اجزای موضوع قرارداد از نظر ارزش متفاوت هستند

مقدار موضوع قرارداد بیش تر از میزان مقرر است

اجزای موضوع قرارداد از نظر ارزش مساوی هستند

اجزای موضوع قرارداد از نظر ارزش متفاوت هستند

اثر حقوقی اشتباه در هویت موضوع

حقوق اسلام

حقوق ایران

حقوق فرانسه

نتیجه

منابع و مآخذ

فارسی

عربی